สาเหตุของมะเร็งโพรงจมูก

ในปัจจุบันยังไม่ทราบสาเหตุที่แท้จริงของมะเร็งโพรงจมูก แต่มีปัจจัยต่างๆ ที่อาจเพิ่มอุบัติการณ์ของมะเร็งจมูก ได้แก่

1.คนที่ดื่มเหล้ามากๆ เป็นเวลานาน จะมีโอกาสเสี่ยงต่อโรคมะเร็งสูงขึ้นกว่าประชากรทั่วไปราว 10 เท่า ซึ่งพบว่า มะเร็งที่พบบ่อยในคนที่ดื่มเหล้า ได้แก่ มะเร็งในช่องปาก มะเร็งหลังโพรงจมูก มะเร็งหลอดอาหาร มะเร็งกระเพาะอาหาร มะเร็งตับ และมะเร็งตับอ่อน เป็นต้น

2.มะเร็งหลังโพรงจมูกมีความสัมพันธ์กับเชื้อชาติ คือ พบมากในประเทศจีนทางตอนใต้และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ สำหรับประเทศไทย พบว่า อุบัติการณ์ของโรคนี้ในคนเชื้อสายจีนสูงกว่าคนไทย

3.ไวรัส Ebsuein – Barr โดยตรวจพบอนุภาคของไวรัสในเซลล์มะเร็ง และตรวจพบภูมิคุ้มกันต่อไวรัสชนิดนี้ในเลือดของผู้ป่วย

4.สารไนโตรซามีน ซึ่งพบในอาหารประเภทปิ้ง ย่าง รมควัน และอาหารหมักดอง

5.การระคายเคืองเรื้อรัง เช่น สารระเหย ควันเขม่า ควันธูป และกำยาน เป็นต้น

ลักษณะโครงสร้างของโพรงจมูก

โครงสร้างโพรงจมูก ประกอบด้วย 2 ส่วน คือ บริเวณที่เกี่ยวกับการหายใจ ซึ่งส่วนนี้จะมีเนื้อประสานรองรับและบรรจุหลอดเลือดจำนวนมาก ส่วนที่ 2 เป็นบริเวณที่เกี่ยวกับประสาทพิเศษดมกลิ่น ส่วนนี้จะมีเนื้อผิวที่หนาประกอบด้วยเซลล์อย่างน้อย 3 ชนิด รองรับด้วยชั้นเนื้อเยื่อที่บรรจุหลอดเลือดฝอยและต่อมสร้างและหลั่งน้ำเมือกหรือสิ่งคัดหลั่ง จำนวนมากเพื่อมาเคลือบบนเนื้อผิว

อาการและอาการแสดงของมะเร็งโพรงจมูก

มะเร็งโพรงจมูก มักจะนำผู้ป่วยมาพบแพทย์ล่าช้า เนื่องจากมะเร็งอยู่ในตำแหน่งที่มองไม่เห็นจากภายนอก ผู้ป่วยมักจะมาพบแพทย์ในระยะที่อาการของโรคได้ลุกลามไปแล้ว ลักษณะอาการพบได้หลายระบบ เช่น อาการทางจมูก หู เส้นประสาทและตา ต่อมน้ำเหลืองโตพบได้ประมาณร้อยละ 30 ของผู้ป่วย  ส่วนใหญ่ มักพบอาการทั่วๆ ไป ได้แก่ มีเลือดกำเดาหรือเลือดออกในโพรงจมูก หายใจคัดจมูก แน่นจมูก ปวดหรือชาบริเวณฟันและแก้ม บางรายมีก้อนที่คอจากต่อมน้ำเหลืองโต ซึ่งเป็นซึ่งเป็นต่อมน้ำเหลืองที่มีโรคกระจายมา นอกจากนี้ยังพบอาการปวดศีรษะ ปวดหู หูอื้อหรือหูตึง ซึ่งมักเป็นข้างเดียว บางรายอาจมีอาการทางระบบประสาท คือ ตาเข บางครั้งอาจมีลักษณะบวมบริเวณโหนกแก้มหรือจมูก โดยอาจมีอาการเจ็บหรือไม่เจ็บก็ได้

การวินิจฉัย

ส่วนมากเป็นเซลล์มะเร็งชนิดที่มีการแพร่กระจายค่อนข้างรวดเร็ว และเนื่องจากมะเร็งอยู่ในตำแหน่งที่มองไม่เห็น การวินิจฉัยจึงมักจะล่าช้า

1) การตรวจร่างกาย แพทย์จะทำการตรวจบริเวณคอและศีรษะอย่างละเอียด โดยจะสำรวจผิวหนังบริเวณใบหน้า จมูก ศีรษะและคอ โดยใช้มือคลำและสำรวจเยื่อบุในโพรงจมูกด้วยกล้องส่องจมูก (Nasal speculum) และส่องหู (Otoscope) บางรายอาจต้องส่องกล้องพิเศษพร้อมตัดชิ้นเนื้อไปตรวจ

2) การเอกซ์เรย์ และเอกซ์เรย์คอมพิวเตอร์ รวมถึงการตรวจพิเศษอื่นๆ เพื่อให้ทราบรายละเอียดเพิ่มเติม ซึ่งช่วยในการวินิจฉัยโรคว่ามะเร็งมีการแพร่กระจายไปบริเวณอื่นๆ หรือไม่ เช่น กระดูก สมอง หรือตับ

3) การตรวจชิ้นเนื้อทางพยาธิวิทยา เพื่อทราบการวินิจฉัยได้แน่นอน

4) ในปัจจุบัน การตรวจเลือดดูค่า lgG หรือภูมิคุ้มกันต่อไวรัส Ebsuein – Barr จะช่วยในการวินิจฉัย และการติดตามภายหลังการรักษาได้เป็นอย่างดี

ผู้ป่วยมะเร็งโพรงจมูก ส่วนใหญ่จะมาพบแพทย์ด้วยอาการหูอื้อแล้ว นอกจากจะตรวจหูแล้ว จะต้องตรวจ Nasopharynx ทุกราย – ทุกอายุ นอกจากนี้ผู้ป่วยอาจจะมาด้วยอาการอื่นๆ เช่น ต่อมน้ำเหลืองที่คอโต เลือดออกทางจมูก หรือความผิดปกติของเสียงประมาทตา เป็นต้น

อาการหูอื้อ หรือการมีน้ำเหลืองและเลือดไหลออกมาจากรูหูเป็นอาการที่พบได้เสมอในโรคมะเร็ง โดยอาจเป็นมะเร็งของหูชั้นนอก หรือจากมะเร็งของโพรงจมูก การตรวจเพื่อการวินิจฉัยนั้นอาจทำได้ง่ายๆ โดยการตรวจดูในรูหู ซึ่งจะพบก้อน หรือเห็นเป็นแผลเรื้อรัง และมีน้ำเหลืองหรือเลือดไหลในรูหู แต่ถ้าอาการผิดปกติทางหูนั้น เกิดจากการที่ก้อนมะเร็งหลังโพรงจมูกจะตรวจได้ยาก เพราะจะต้องส่องจากในลำคอโดยแพทย์ ซึ่งจะพบก้อนเนื้อกดเบียดรูเปิดของท่อที่ต่อระหว่างหูชั้นกลางกับโพรงจมูก การปรับความดันในหูชั้นกลางจึงเสียไป ทำให้เกิดอาการหูอื้อ และเมื่อเป็นนานๆ จะทำให้เกิดภาวะหูน้ำหนวก มีผลให้การได้ยินเสียไป และหากเยื่อแก้วหูทะลุ จะมีน้ำเหลืองไหลออกจากรูหูได้ ดังนั้นหากมีการหูอื้อนานกว่า 2 สัปดาห์ ควรพบแพทย์เพื่อตรวจดูหู และในบริเวณหลังโพรงจมูกด้วย

การรักษามะเร็งโพรงจมูก

โดยทั่วไปการรักษาหลีกมักใช้วิธีการฉายรังสีที่บริเวณโพรงจมูก และที่ต่อมน้ำเหลือง เนื่องจากมะเร็งบริเวณนี้ทำศัลยกรรมหรือผ่าตัดได้ลำบากมากซึ่งการทำการรักษาด้วยการฉายรังสีนี้จะให้ผลการรักษาที่ดีในระยะแรกๆ ของโรค อาจรักษาให้หายขาดได้ แต่ในระยะลุกลาม อาจมีการใช้เคมีบำบัดร่วมในการรักษาด้วย ทั้งนี้เพื่อลดขนาดของก้อนเนื้อลงก่อนเริ่มการฉายรังสี